![[IMA RAYKUN LIMA KARAN XAUXATAH MANA]](titulos/xque-q.gif){kind=small}
|
Xauxan l533 uxtubri killa kama rixuriran umalli llahta chay ispañulkunah kamachikuyninpi. Xawxaqa, urqu q'asanta wasaparuna k'itipin kashan, Junín departamentopi. Ichaqa chay urqukunah suqunpi rixurihtinmi, wayq'ukunata ima atipana kahtinmi sasa chayana kapuran. Aswantaqa ispañulkunaqa astawanmi manchakuranku tawantinsuyu runakunah ankallikuyninta. Chaymantapis manayá, chhayna karu kahtin, pipas maypas hark'ayta atinkumanchu karan mama quchanta awqakuna chayamuhtinqa. Chaypis Xawxa k'itipiqa manayá ispañulkunah Iwrupamanta apamusqanku uywakunaqa mirayta atihkuchu. Sinchi chiri kahtinsi mana wixsayuh rixuriyta atihkuchu. Chay llahtaqa 3,400 msnm nisqapin kashan. Chaymi Pizarroqa yuyaymanaran chay umalli llahtata astaruyta mama quchah sispanman, munay munay k'itiman. Manarah Lima suyuman chaymuspanmi Pizarroqa puririran Sangallán k'itiman, kunan Pisco nisqa llahtah sispanman. Chayqa Lima llahtah urayninpin kashan. Ichaqa manallatahyá axllanchu chay suyutaqa umalli llahtapah mana sinchi allin kahtin. Chaymantaqa aswanmá Lima suyu rixuripun sinchi axllasqa, Rimah mayuh patanpi. Chay suyun sumah kasqa tiyakunapah, allpakunapis kusallaña, mallkikunapis askhallaña wayuntin ima, chaypis llant'apis askhallaña wayk'ukunapah.
|
![[LIMA KAMARIYPI HUÑUNAYUKUSQANKU]](titulos/cere-q.gif){kind=small}
|
Imaynan "historiador" nisqakuna willakunku hinan,
Limapi kamachikuh kuraka Tawlichuskuqa mana ankallikusqachu. Ñan yachasqaña Imperio Incaico nisqah pisipasqanta. Chay raykuyá aswan kay kurakaqa wayqichanarakapusqa Pizarro runawanqa
hinaspa yanapapun Lima llahta kamarinanpah. Pizarro runaqa Extremadura nisqa llahtamantan, Ispañamanta. Paymi tukuy imatapis chanincharapun chay umalli llahta kamarikunanpahqa. Chaypahyá kamachisqa axllasqa runata allinta qhawanankupah tuykuy imatapis. Chaypin rixurisqaku Ruy Díaz, Cid Campeador hina sutiyuh; Huwan Tello, Alonso Martín de Don Benito. Chay tukukuypin,. Rimah Mayuh patapi, Kamarin Ciudad de los Reyes nisqata. Chay Lima kamariypin rixuriranku Alonso de Riquelme, Nicolás de Ribera El Viejo, paymi phiwi Alcalde karan; Domingo de la Presa, Nicanor de Ribera El Mozo, Diego de Agüero, Francisco Vara, Gerónimo de Aliagapuwan.
|
|
|
Acta de Fundación nisqa qilqan sinchi munay documento nisqa. Ichaqa manan yachakunchu pin qilqaran chay qilqata. Wakinmi ninku Antonio de Picadon ruwan nispa, wakintah Domingo de la Presan nispa. Ñawpah Lima llahtayuh runakunapahqa mana iniy atiymi karan chay musuh kamarikuyninqa. Taulichusku kurakas quri tiyananpi qhawasqa chay kamariyta mana imata rimarispa. Chay hawa llahtamanta hamuh runakunah uxunpiyá kasharan Pizarroqa ña suhta chunka watayuhña, ichaqa sixllay sixllay p'achallisqa, qillay p'achawan ima p'achayusqa. Rimarispatahmi willakuran ima raykus Lima llahta tukupushan llapa llahtah umallin chayta. Chaymantaqa qunqur chakin rixurin Satisíma Trinidadman, nintahmi Ispañah Emperadorninpa sutinpin kamarikun kay Lima llahtaqa nispa. Ninyá aswan allin kanapahqa tukuypis allin kaymanmi thaskirinan nispa. Willakukun kayta: kikin Pizarron hatun tumita , espada nisqata, hap'ispa siq'irun tawa k'uchu siq`ita, chaypi Hawkaypata, Plaza nisqa sayarinanpah. Payllatahmi kamachin maypis Casa de Gobierno, Cabildo, Iglesia Matriz nisqakunapis llut'akunanta. Chay huñunakuypa tukukuyninpitahmi allpakunata rakirapun llapa kunapankunaman, solares nispa sutiyaspa, kalliyuhta ima.
|
|