Runakunapis,imaymanapis chaypin siq'isqa kashan

Mariya Reichen nin: Kinsa chunkamantaqa aswanrahmá kashan chay Naska panpapi siq'ikunaqa, nispa. La Mar quchapi, urqu q'asanpi kawsah challwakuna, pichiwkuna, tawa chakiyuh imakunan siq'isqa rixurishanku runakunawan kuska.

Rixch'akuna,"dibujo" nisqakunaqa as pisillan kashan chay qasi siq'ikuna panpantinpi siq'isqamantaqa. Chaykunaqa pachax pachaxmi rixuripushan hinantin chutarikuypi ñarah kinsa k'uchuna icha wanp'ar, tawa k'uchuna kanman chaypis. Chay ruwasqankuqa ancha yachay sapa ruwaymi kasqa. Sumahtan churarikushan sapanka siq'iqa qallarisqan k'itimanta pacha urqukunah muququnkama, may uxukunaman chutarikusqanpipas. Manayá ima raykupas q'iwikachakunkuchu.

Chay panpakunapi t'uqusqankuqa manan kanchu hayk'ahpis 30 sintimitrusmantaqa aswan uxuqa, wakin siq'ikunatahmi pisi hallp'isqalla. Chaypis rixurinkuyá Inti haykuyapushahtinqa aswantaqa as k'umuykuspa qhawarisqa kahtin, imaynan siñuracha Reiche willakun hina.

EChay panpapi siq'ikunamantan aswan hatunqa kashan huh pisqu yaqa kinsa pachax mitru chutarikuyniyuh; huh palla qaraywa pachax pusah chunka mitruyuh; huh mama qucha wayllata pachax kinsa chunka pisqayuh mitruyuh; huh kuntur pachax kinsa pisqayuh mitruyuh; huh k'usillu pachax kinsa chunka pisqayuh mitruyuh; huh apasankapuwan tawa chunka iskayniyuh mitruyuh. Kay rixch'aykunah sinchi hatun kasqanqa llapa runah hanranayananpahmi. Imaynan willakun mama Reiche hinaqa, kansi huh Pisqu. Chaypa huh raphranpi tiyayunki chayqa manas rikuwahchu chay pichiwpa umanta, ni huhkah raphrantapis. Panpata qhawarihtiykiqa siq'ikunallatas rikuwah. Chay allin rikunapahqa, allin qhawanapahqa awiyunpiyá phawarinayki hanahpachanta. Aswan huch'uy siq'iqa huh "espiral" nisqan, huh taxyachina muyu kinsa mitruyuh diámentronpi. Yaqa chawpin siq'ikunan ruwasqa rixurishan chay "espiral", "diseños concéntricos" nisqakunapiqa, imaymana sayayniyuh.

Chay uywakuna ruway qallarisqankupin kashan huh hatun challwa "ballena" nisqa, huh chaki sapa hatun chupayuh alqu, iskay llama ima; phawah urpitukunapitahmi rixurishanku huh waq'ar, huh grulla chiwakuman rixch'akuh, wallata, qillwa-takama, q'inti, uritupuwan. Mach'ahwaykuna uxupitahmi kashanku qalaywa, karitirah kuchusqan, iguana nisqawan, huh amarupuwan. Chaymantapis kashanmi hatunkaray k'usillu, uru, qallu takapis, huhkunapuwan ima.

Reiche siñurachan khaynata wakin siq'ikunamanta rimarin:

"Fragata Pisqumanta": Kay sinchi hatun pisquh umanqa muyu muyu siq'ikunawan ruwasqan kashan, sapanka siq'itahmi chunkamanta iskay chunka sintimitru karuchasqa kashan. Chay rixch'ay ruwayqa ancha rixch'akuhllan kashan "estilizado" nisqa ruwaypi, chaymi chay pisquh ñawinqa iskay muyullapi kakushanpis.
Qalaywamanta: Kayqa l88 mitrus chutarikuyniyuhmi kashan. Qhipa chakinkunataqa Panamericana karitiran wit'urapusqa chaymi iskaypi t'aqasqa kashan.
K'usillumanta: Kay uywaqa yaqa l35 mitrus chutarikuyniyuhmi kasqa, ichaqa isqunllan ruk'ananqa kasqa chupantahmi muyu muyullapi q'iswarukusqa, chaytan ninku "espiral" nispa. Kay siq'in manchay rihsisqa lluytahmi ninku chayqa hatun Uqhumarin, "Osa Mayor" nisqa.
Apasankha Urumanta: Kay uruqa 46 mitrusniyuhmi kasqa hinaspatahmi rixurishan kuskalla patachakapuh siq'i llikakunapi.
Q'intimanta: Kay q'intih rixch'akuyninpis manchay rihsisqan ancha allin kayninpi. Paña raphranmanta lluq'i raphranman chutarikunqa suhta chunka suhtayuh mitrun kashan.
Hatunkaray Pisqumanta: kay siq'iqa, llinp'isqa huh pantah hina tawa k'uchuh sispanpi kasqa. Chayqa qhawarichishanmi huh hatunkaray pisquta mach'ahway hina kunkayuhta siminpa ch'ikanantahmi chutakushan Intih lluhsimunan k'itiman. Kay mana chanin hatunkaray pisquqa kinsa pachax mitru chutarikuyniyuhmi kasqa kinraynintahmi pisqa chunka tawayuh mitru kasqa. Inti Raymi qallariynintas willapakamun imaynan yachay sapa runakuna chaninchanku hina. (Inti Raymiqa Inti taytanchis phistakuyninmi riki). Kay pisquh uman patapi tiyayuspa qatiwah kikin pisquh ch'ikananta, 20manta 23 huniyu p'unchaykama chayqa, rikuwahsi kikin Intih paqarimunan k'itita chaypitahsi Intiqa munay munayta illamun. Chay pisquh ch'ikansi t'uhsinapis kanman hinarah qhawachishan Intih paqarimuynintaqa.