Limaqa, Reykunah Llahtanmi

OSAMBELA WASI
Siglo XIX ruwasqa. Pisqa balconniyuhmi. Pukaranmi karan Martín Osambelah Callaoman chayamuh waypu qhawananpah.

Askha rimaymi rixuripun Lima llahtah qallariyninmantaqa. Kaypin kashan kinsa runah yuyaymanasqanku aswan allinta qhawarinaykichispah.

Wiraqucha Pedro Villar Córdovan, huh nin: Limaqa aymaran nispa. Limah Limah ninkun aymarapi huh q'illu t'ikachata. Chay waytachatan matipi uxyachihku usqhaylla axllu wawachakuna rimanankupah. Wakinqa ninkun kanpis, chay t'ikah k'aspinchantan axllu wawah qalluchanman churaruna nispa. Chaymantas rixurimunman Rimah niy llapah llapah rimayninpi, participio activo hina.

Garcilaso de la Vega hamawt'anchisñatahmi nin: Limaqa hamun runa simimantan, rimah niymanta nispa. Chaytan ninchis ispañulpi "hablador", "el que habla" nispa participio activollapitah riki. Lima suyupis huh waka kasqa rimaysapallaña ancha unanchasqa Chaymi sutiyasqaku chay willkatawan wayq'untawan, mayuntawan ima chay sutiwan.

Wiraqucha Guillermo Lohmann Villenatahmi khaynata nin: Limaqa manan kichuwachu, nitah aymarapaschu. Sinchi ñawpa simin Ishma nisqa. Chhaynan Lima llahtah sutinqa. Chiqahtahmi chay llahtah wakanpa sutinpas Ishmallatah. Chhaynallatatahmi sutiyakusqapi Pachakamahpa wakanpis.

Ciudad de los Reyestaqa Cronista Guamán Poma de Ayalan siq'irusqa.

Lima llahta kamarihqa "Lima, Ciudad de los Reyes"nispas sutiyasqa, Reyes Magos nisqa taytachakunah sutinpi. Yachanchismi riki imaynatan chay Reykuna maskhanku Hisus wawachata Belén llahtapi chaytaqa. Chaypa p'unchayninpis aqu purunpi purimusqaku Pachakamahmantapacha Limakama. Chaypin maskharanku huh sumah k'itita umalli llahta sayarichinankupah. Pizarropas, chay purih masinkunapis risqakuyá Pachakamahmanta Limakama aqupurunta t'ixraspanku umalli llahta sayarichinakunpah.
Ichaqa, María Rostworowskiñatahmi nin: Manan Limaqa kamarikuranchu Reyes Magos nisqah sutinpichu, nispa. Limaqa kamasqan karan Karlus V de Austriah, primero de Españah y de las Indiaspa sutinpin. Chaypis yapaykunan Juana la Locah sutintapis, nispan nin.
Chhaynapis, imaynapis kachun, Lima llahtaqa ñawpa pachamanta pachan Ciudad de los Reyes hina rihsisqa tukuy ima documento oficial nisqapipas.